امروز اوریگامی تنها یک هنر زیبا نیست، بلکه کاربردهای آن فراتر از کاردستی‌های بچه‌گانه است و در عرصه‌های مختلفی مانند معماری، اپتیک، علوم فضایی، زیست‌فیزیک، طراحی خودروها و قطعات الکترونیکی و مکانیکی، به کمک کارشناسان آمده است تا با غلبه بر محدودیت‌های موجود، پیشرفت‌های بزرگی را به وجود بیاورند.
همان‌طور که کاغذ نخستین‌بار در چین اختراع شد، هنر تا کردنش نیز نخستین‌بار حدود دو هزار سال پیش در آنجا به وجود آمد. چینیان اسم این هنر جالب را «ژه ژی (折り紙)» گذاشتند و بازی‌های فراوانی را با آن طراحی کردند؛ این هنر در قرن ششم میلادی به ژاپن رفت و در آنجا شکوفا شد و به گوشه‌ای از فرهنگ ساکنان سرزمین آفتاب تابان بدل شد.
اما جهانیان زمانی به طورگسترده با این قلمروی شگفت‌انگیز آشنا شدند که یک ژاپنی علاقه‌مند به نام «آکیرا یوشیزاوا» با ثبت پنج هزار طرح، پیشرفت‌های جدید و وسیعی را در این عرصه به وجود آورد. ازآن‌پس یعنی در دهه سوم قرن بیستم مردم این هنر زیبا را به نام «اوریگامی» شناختند. معنی لغوی این واژه ژاپنی «تاکردن کاغذ» است.
«اوریگامی» از تعداد محدودی روش تا زدن کاغذ تشکیل می‌شود؛ اما ترکیب این تازدن‌ها، موجب می‌شود تنوع بسیار زیادی در محصول نهایی به وجود بیاید. به طور معمول از یک کاغذ مربع در اوریگامی استفاده می‌شود و در ضمن حق بریدن یا چسباندن کاغذ را هم ندارید.
چند بار تا زدن کافی است تا یک نیلوفر، درنا یا حتی اسب بال‌دار بسازید. با ترکیب چند ورق کاغذ، به شکل‌های پیچیده‌تری مانند گل شیشه‌ای دست پیدا می‌کنید. البته فکر نکنید این تازدن‌ها ساده و پیش‌پاافتاده است؛ روزگاری در ژاپن، این هنر جزو اسرار خانوادگی شناخته می‌شد و اسرار آن سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یافت.
امروز اوریگامی فقط یک هنر زیبا نیست، بلکه کاربردهای آن بسیار فراتر از کاردستی‌های بچه‌گانه است و در عرصه‌های مختلفی مثل معماری، اپتیک، علوم فضایی، زیست‌فیزیک، طراحی خودروها و قطعات الکترونیکی و مکانیکی، به کمک کارشناسان آمده است تا با غلبه بر محدودیت‌های موجود، پیشرفت‌های بزرگی را به وجود بیاورند.
ریاضیات و اوریگامی
اوریگامی آن‌قدر جذاب است که حتی افراد به‌ظاهر خشکی مثل ریاضی‌دان‌ها هم شیفته آن شده‌اند و به دنبال پیداکردن قواعد ریاضی کاغذ و تا زدن آن افتاده‌اند. ریاضی‌دان‌ها با استفاده از اوریگامی می‌توانند بررسی کنند که آیا می‌توان جسمی را بدون آسیب‌دیدن، روی یک سطح صاف پهن کرد یا خیر؛ به‌عنوان‌مثال می‌توان نشان داد پوست یک پرتقال را می‌شود بدون آسیب‌دیدن روی یک سطح صاف پهن کرد یا نه.
اما از آن جالب‌تر، حل مسائل هندسی و جبریِ پیچیده‌ای است که به روش تحلیلی حل نمی‌شوند. به طور حتم از ریاضیات دبیرستان یادتان هست که امکان ندارد با استفاده از پرگار و خط کش، یک زاویه را به سه قسمت مساوی تقسیم کرد؛ اما این کار با چند بار تا زدن به‌سادگی انجام می‌شود. دوبرابر کردن حجم یک مکعب هم با اوریگامی ممکن است. با استفاده از این تا زدن‌ها می‌شود حتی معادلات جبری درجه چهارم را حل کرد، درحالی‌که روش تحلیلی دقیقی برای به‌دست‌آوردن پاسخ معادلات عمومی درجه سوم و بالاتر وجود ندارد.
همه چیز را می‌شود تا زد
یکی از مشهورترین روش‌های تازدن، روش تا زدن نقشه میوراست. با این روش می‌شود نقشه بزرگی را با تعداد محدودی تا زدن در نصف یک‌کف‌دست جا کرد. این روش، بهترین راه‌حل برای جادادن کیسه هوا (ایربگ) در فرمان خودرو است تا در شرایط اضطراری، به‌سرعت باد شود و از برخورد سر سرنشینان با داشبورد خودرو جلوگیری کند.
جالب اینکه از این راه‌حل در فناوری‌های فضایی نیز استفاده می‌شود. زمانی سلول‌های خورشیدی ماهواره‌ها را به شکل پرده‌های قابل‌انعطافی درمی‌آوردند تا مثل پارچه به‌دور استوانه‌ای لوله بشوند؛ اما امروزه، این سلول‌های خورشیدی را به روش‌های اوریگامی تا می‌زنند تا هم با کمترین انرژی، باز و بسته بشوند و هم کمترین حجم ممکن را اشغال بکنند.
متأسفانه، موشک‌ها و شاتل‌هایی که ماهواره‌ها را در مدار زمین قرار می‌دهند، بسیار باریک‌اند و قطر محدودی دارند. هزینه پرتاب این ماهواره‌ها بسیار زیاد است، بنابراین کارشناسان تلاش می‌کنند از فضای موجود در مخزن بار موشک یا شاتل، بیشترین استفاده ممکن را انجام دهند. اینجاست که اوریگامی خودی نشان می‌دهد.
در طراحی تلسکوپ فضایی جیمز وب، از شیوه‌های جدید تازدن برای لایه‌های بازتابنده این تلسکوپ استفاده‌شده است. این تلسکوپ یک سایه‌بان عظیم دارد که از ۵ لایه بازتابنده تشکیل‌شده است. این لایه‌ها ۲۲ متر درازا و ۱۰ متر پهنا دارند و باید بدون کمترین آسیبی باز شوند. جادادن چنین سایه‌بان وسیعی در مخزن موشکی که حدود پنج متر پهنا دارد، کار بسیار حساس و دشواری است؛ اما اوریگامی به داد مهندسان رسیده و تنها با چهارتا، این سایه‌بان را در فضای مناسب جا می‌کند.
نظرات کاربران